Deze week werden er weer veel cijfers over de werkloosheid in Nederland gepubliceerd. De werkloosheid steeg in mei dit jaar naar een nieuw record: 659.000 mensen zitten zonder baan. De toename van het aantal werklozen zwakt wel af. De jeugdwerkloosheid lijkt even wat stabieler te zijn dankzij seizoenswerk.
Maar het meest opmerkelijke nieuws vond ik de oproep van minister Asscher voor een banenplan dat onder andere tot meer stageplaatsen moet leiden. Ligt het probleem van werkloosheid dan echt bij een tekort aan stages?
Laat ik vooropstellen dat ik niet over alle beroepsgroepen uitspraak kan doen. Toch valt het mij al maandenlang op dat er juist zoveel stages in de zoekresultaten naar voren komen. Ook van mensen om mij heen vanuit andere branches hoor ik deze geluiden. Sterker nog: stageplaatsen worden vaak verpakt alsof het vaste banen zijn, zowel in de titel als in de inhoud van de vacature. Ook kom ik vaak vacatureteksten tegen waarbij pas afgestudeerden worden gezocht voor een “startersfunctie”. Bij navraag blijkt het dan om een functie te gaan waarbij je voor het salaris ter hoogte van een stagevergoeding aan de slag mag.
Onderzoek leert dat een tekort aan stageplaatsen vooral van toepassing is op het mbo. In sectoren als bouw, transport en logistiek gingen veel leer-werktrajecten verloren. Gevolg is dat jongeren geen diploma kunnen halen. Er wordt dan ook gepleit voor een subsidie voor elke werkgever in een tekortsector die een stageplaats biedt.
Oplossingen voor deze contrasterende problemen zijn net zo ingewikkeld als de contrasten zelf. Waar de ene sector stageplaatsen tekort komt lijkt er een overschot in andere sectoren. Bij de berichtgeving over een gelijkblijvende jeugdwerkloosheid lijkt deze op mbo-niveau straks weer toe te gaan nemen. In mijn beleving begint het toch bij het creëren van banen en niet van stages. Want waar gaan net afgestudeerden straks hun eerste baan vinden? Waar kunnen starters meer werkervaring op doen? Wie gaat straks stagiaires begeleiden? En wanneer is er weer een eerlijke beloning voor een baan die teveel verantwoordelijkheid meedraagt om een stage te zijn?
Wat mij ook opvalt is dat veel functies waar men nu een stagiair voor vraagt, een jaar of vijf, zes geleden nog startersfuncties waren. Blijkbaar is er geen geld meer voor, en een stagiair kost minder geld. Dat het slecht is voor de continuïteit van het bedrijf neemt men blijkbaar op de koop toe… Zo wordt bovendien het gat tussen stages en echte betaalde functies steeds groter.
Stageplekken zijn inderdaad indirect belangrijk. Maar werkloosheid loos je op door mensen zonder betaalde baan daadwerkelijk banen aan te bieden. Stageplekken moeten passend zijn met de aanwezigheid van adequate begeleiding voor de stagiaire. Maar volledige (werkende) functies kunnen en mogen niet aangeboden worden in de vorm van een stage om goedkoop aan arbeiders te komen. Op een dergelijke manier help je langdurig werklozen niet. Sociaal Verhaal heeft mij geholpen toen mijn uitkering dreigde te worden stop gezet omdat ik maar geen werk kon vinden maar wel alleen maar stages.