door Hoegaatie?
BANEN, BAZEN & BATEN
Sinds enkele jaren begeef ik mij op onze huidige arbeidsmarkt. Zowel actief participerend als passief observerend. In het laatste geval verkerende in de periferie van deze volstrekt scheef getrokken wereld waarin werkzoekenden en werklozen maar met moeite hun draai weten te vinden. De rede dat ik hier niet altijd even intensief bij betrokken ben geweest heeft te maken met mijn werkzaamheden als zelfstandige. Somtijds heb ik genoeg omhanden en geniet ik voldoende inkomsten, maar in tijden van malheur is het potverteren tot de laatste cent.
Wanneer dit laatste dreigt, begin ik doorgaans vroegtijdig met het speuren naar een eventuele baan. Zeker nu, daar ik de laatste jaren nog maar weinig plezier beleven mag aan mijn zelfstandige beroepspraktijk. Veel van de alhier nog te bespreken elementen die onze arbeidsmarkt hebben doen stagneren, zijn ook van invloed geweest op mijn bezigheden als zzp’er.
Want uiteraard heb ik als freelancer het afgelopen decennium zeer actief deelgenomen aan de arbeidsmarkt, maar volgens onze regelgeving heb ik op papier geen arbeidsverleden. Immers, men geniet enkel een arbeidsverleden wanneer men zich hiertegen verzekerd heeft. Ver-ze-ke-ren.
Al het harde ploeteren, dubbele werkweken en geleverde eindresultaten ten spijt. Kortom, mijn werkzame bestaan van de afgelopen 10 jaar wordt formeel niet onderkend omdat ik hier niet tegen verzekerd was. De arbeidsmarkt waar ik in dezen naar refereer heeft dus enkel betrekking op het werken in loondienst. De wereld van banen, bazen en baten.
HARTENKREET UIT DE WOESTENIJ
Enige ervaringen rijker, ervaringen die mijn arsenaal aan observaties en beschouwingen zienderogen hebben doen toenemen, steekt het mij, lijdzaam te moeten toezien hoe vele gebrekkigheden, niet alleen mij maar ook de markt frustreren. De existentiële bezwaren hiertegen krijg ik nauwelijks uitgelegd wanneer mijn vrienden hiernaar vragen, maar later in dit schrijfsel zal ik toch een poging wagen deze te duiden middels de geschreven taal. Ik kom nu eenmaal beter uit mijn woorden wanneer ik schrijven en schrappen mag.
Voor nu zal ik mij enkel richten op de tastbare structuren, gewoontes en onhebbelijkheden die eenieder met het blote oog waarnemen kan. Solitair bespiegelde onderzoekingen waarvan ik weet dat ze niet alleen mij frapperen, en waarbij ik in de veronderstelling verkeer dat de bespreekbaarheid ervan noodzakelijk is.
Een hartenkreet wil ik het niet noemen, maar de innerlijke pijnen zijn fors. Niet in de laatste plaats omdat mijn ethische mijmeringen nauwelijks weerklank vinden en ik mij hierom een roepende in de woestijn waan. Woestenij, in dit geval.
Velen zullen, of het bedrijf waarbinnen ze werkzaam (willen) zijn, nu deugen wil of niet, al hun bezwaren terzijde schuiven in ruil voor geld. Ik ben behept met een sterke behoefte aan zuiverheid en eerlijkheid. Ik kan het niet opbrengen valse en scheve zaken onbehandeld te laten, laat staan ze voor lief te nemen.
ONDERNEMER VS. WERKGEVER
De grootste discrepantie die ik op mijn kapot getreden pad ben tegengekomen is het onverklaarbare verschil in mentaliteit tussen werkgevers en ondernemers. Is het niet zo dat een werkgever per definitie een ondernemer is? Ieder bedrijf is immers bij aanvang ontsproten aan het brein van een ondernemer. Diens ideeën, ambities en idealen vormden de vruchtbare grond waarop
het uiteindelijke bedrijf groeien mocht. Op het moment dat een onderneming haar eerste arbeidskrachten in dienst genomen heeft, betekent dit dat de ondernemer zelf, tevens werkgever geworden is. Een rol die de meeste ondernemers met hun bravoure, lef, durf en dwarsliggerij waarschijnlijk niet hadden ingecalculeerd toen ze zich met een open geest stortte op een avontuur wat velen niet dorstte aan te gaan.
Ondernemers zijn anarchisten, evenals kunstenaars trachten ze de blinden te overtuigen van nut en waarde. Andersdenkenden die mogelijkheden zien waar anderen niet durven kijken. Bereid om knetterhard op hun bek te gaan, omdat ze weigeren hun dromen te negeren. Ze zijn welhaast extremistisch begeistert en varen hun eigen koers.
Juist hierin schuilt de abusievelijke ongelijkheid. Wat maakt dat een ondernemer in de hoedanigheid van werkgever, volstrekt anders denkt en handelt? Als ondernemer hebben ze doorgaans een pesthekel aan jaknikkers, maar als werkgever verkiezen ze het liefst zij die in de pas lopen. Als ondernemer zijn ze meer dan gemotiveerd om veranderingen te bewerkstelligen, maar als werkgever laten ze het liefst alles bij het oude. Als ondernemer drinken ze gulzig van ieder gewaagd idee alsof het de heilige graal is waarin het aangereikt wordt, maar als werkgever dulden ze nauwelijks tot geen afwijkende denkwijzen.
Wat gebeurt er toch met ondernemers wanneer ze tevens werkgevers geworden zijn? Hoe geraakt een ondernemer vastgeroest aan het pluche? Is het onze economie gedreven maatschappij die ze hiertoe dwingt? Zitten zij soms gevangen in wet- en regelgeving?
Wars van de Sturm und Drang van weleer, zetelen zij in ongeïnspireerde gezapigheid. Rechttoe rechtaan de kop boven water houden en cijfers opkrikken, meer lijkt het niet voor te stellen.
Dit kan niet hetgeen zijn wat zij voor ogen hadden toen ze voor de eerste maal onbevangen hun vlijtige plannen trachtte te veruitwendigen. Nu de onderneming staat hoeft het kennelijk allemaal niet meer zo nodig.
FROM SCRATCH
Deze passieve houding lijkt zich te wreken op de arbeidsmarkt. Ze houdt onalledaagse bewegingen tegen en zielloze werknemers stevig in het zadel. Dit gemis van voldoende beweging impliceert mijns inziens een volledige stilstand en onze geveinsde zekerheden maken dat wij deze impasse kennelijk dulden, maar hierover later meer.
Als we echt zo graag willen dat de arbeidsmarkt in beweging komt, helpt het niet als wij ons star blijven vastklampen aan gedateerd gedachtengoed. Bovendien, zolang wij enkel in staat lijken te zijn, nieuwe ideeën en opvattingen slechts als verwaarloosbare supplementen aan bestaande toe te voegen, zal een ware kentering zeker uitblijven. We moeten niet zweren bij protocollen en dichtgetimmerde waarden, maar we moeten de markt opengooien.
Het zijn vooral de ondernemers die hiertoe in staat zouden moeten zijn. Niet het UWV,
de werkpleinen en het Ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid. Van deze instanties hoeft men geen innovatieve visies te verwachten, zij hebben zich ingegraven in hun kafkaëske holen en weten van gekkigheid niet meer hoe hieruit te geraken. Zij strijden hun eigen strijd. Het is halfslachtig exploreren vanuit een bureaucratisch fort.
Van onze ondernemers mogen wij dit wel verwachten, zij kunnen het verschil maken, maar dan zullen ze wel alle werkgeversdogma’s van zich af moeten werpen. Terug naar af, naar de idee dat alles maakbaar was en de wereld onze oester. Ondernemers moeten weer op zoek gaan naar kandidaten met wie ze zich meten kunnen. Kandidaten die hun geesten scherp en alert houden, want dit verkrijg je namelijk niet door om vier uur ’s middags een bak smerige instant automatieksoep te nuttigen. Als ondernemer kunnen ze nieuwe functies creëren en er zorg voor dragen dat er geen negen-tot-vijfmentaliteit op de werkvloer ontstaat. Dit is geen aangeboren of aangeleerde mentaliteit, deze komt voort uit ongenoegen op de werkvloer. Een kersverse sollicitant zal deze mentaliteit dus nimmer met zich dragen, omdat deze niet bekend is met de in
het bedrijf aanwezig zijnde werksfeer. Schrap deze functie-eis uit alle vocabulaires, neem mensen in dienst wiens aanwezigheid de algehele bedrijfsambiance zullen veraangenamen en spendeer de overtallige knaken aan werknemers die reuring veroorzaken.
Neem voor mijn part een huisdichter in dienst, of een bedrijfsnar. Iemand die kan en mag overpeinzen en bekritiseren, en de dagen van anderen kleuren zal. Met een blanco blad in de hand kan men ongegeneerd dagdromen over niet bestaande functies en werkzaamheden.
Als onze ondernemers dan als vanouds het lef kunnen opbrengen deze buitenissige vindingrijkheid daadwerkelijk te verwezenlijken, ontstaat er een geheel andere dynamiek op de arbeidsmarkt.
Dit omdat er dan ECHT banen bijkomen.
Zij die thans met hun chagrijnige smoelwerken hun tijd van negen tot vijf uitzitten, worden dan wellicht ook weer gemotiveerd tot verandering van spijs. Zodoende zullen velen dingen naar velerlei posities en zal er een verschuiving plaatsvinden binnen dat waar wij ons al die tijd zo van verzekerd voelden. Ver-ze-ke-ren. Laten we op onze smoelwerken vallen, opkruipen, opstaan en weer ter aarde storten. Gebruik de fantasie om tot hervorming te geraken, in plaats van de zekerheidsbeginselen waaraan wij ons laven.
PAPIEREN ZEKERHEDEN
Aanbeland bij de beloofde uiteenzetting van mijn existentiële bezwaren, is de rol van de ondernemer hierbij uitgespeeld. Het is nu de beurt aan de mens. Immers, niemand gaat vrijuit. We zijn op z’n minst allemaal en evenredig verantwoordelijk voor het instandhouden van het stelsel zoals we het kennen. Het zijn onze zogenaamde zekerheden die ons parten spelen. Zonder het te weten en zeker niet moedwillig, zijn zij die zich veilig genesteld hebben in zekerheden, juist om deze rede mede verantwoordelijk voor de stilstand op de arbeidsmarkt. Wellicht de stilstand van het leven en onze geestesevolutie pur sang, maar dit terzijde.
Het beschermen en afschermen van onze eigen hachjes, ons veilig wanen met verzekeringspapieren in de hand, ons indekken tegen absurde eventualiteiten middels algemene voorwaarden en andersoortige notariële documenten, het binnenslepen en behouden van vaste contracten en bovenal onze afkeurende houding ten opzichte van hen die deze zekerheden niet kennen. De alom vertegenwoordigde zo-gaat-dat-nu-eenmaalhouding. Misplaatst overtuigd als we zijn van het nut en de noodzaak hiervan, prediken wij als ware godsdienstwaanzinnigen, vrijwillige zekerheden, aangeprate en aangesmeerde zekerheden, dwangneurotische zekerheden en zekerheden tout court.
Mensen…
… Zekerheden bestaan niet! De grilligheid van het bestaan zelve is te allen tijde in staat deze te ondermijnen en voorts kan men dus stellen dat zekerheden niets meer zijn dan schijnzekerheden. Dat wij in dezen vol overmoed pretenderen onze nietigheid machtig te zijn kan ik somtijds als aandoenlijk beschouwen, maar het merendeel van mijn denktijd irriteert dit mij mateloos.
De pest is, wanneer we zekerheden denken te hebben verworven, zullen we ze niet gauw meer loslaten. Ook al zijn ze niet echt en slechts van papier. Het is deze mentaliteit die ons aan de grond genageld houdt. Hiermee houden wij onze alledaagse stilstand in stand.
Zo is het ook met de zekerheid van een vast contract en een vast inkomen. Eenmaal binnengesleept zullen we het coûte que coûte willen behouden. Ongeacht onze onvrede met de baan, het bedrijf en/of het verkwanselen van onze aanvankelijke ambities. Een gegarandeerd inkomen maakt ons eerder bang dan dat het ons geestesvrijheid verschaft. Hier zijn wij zelf debet aan, wij hebben elkaar deze angsten aangepraat en houden deze middels sociale druk in stand.
We feliciteren de ander met het beklinken van een vaste aanstellingen of de ondertekening van een jaarcontract, maar nimmer geven wij de ander een schouderklopje, wanneer hij of zij een sprong in het diepe waagt ten behoeve van het eigen welbehagen. Dan is de ander prompt een melaats en keren we ons van hen af.
Wie ruilt zijn of haar zuurverdiende zekerheden nu in voor onzekerheden en willekeur?
Weet je wat verstandig is? Pakken wat je pakken kunt en dit dan halsstarrig zien te behouden, maar weet dat we dit doen, omdat we er in ons achterhoofd wel degelijk van doordrongen zijn, dat er geen garanties zijn. We weten heus wel dat de dynamiek van het ons omringende bestaan grilliger is dan wij beheersen kunnen. Doch, we weigeren dit te onderkennen en zoeken ons heil in schijnzekerheden, opdat we de confrontatie met de istichkeit van het bestaan niet hoeven aangaan. Voor zij die zich aan zekerheden laven, zijn deze zekerheden vanzelfsprekend. Het is voor velen van hen dan ook moeilijk voor te stellen dat de banen niet voor het oprapen liggen. Laat staan dat ze beseffen hier mede verantwoordelijk voor te zijn. Het feit dat ZIJ niet willen bewegen, maakt dat er geen ruimte vrijkomt. Aristoteles wist het al, het is de beweging die de ruimte verschaft, niet andersom.
WHOOP-DE-DOO
Hoe peuter je het de mens aan het verstand, dat het leven niet geleefd wordt op basis van zekerheden. Zekerheden zijn uniform, onzekerheden niet. Ieder mens kent zijn of haar onzekerheden en het zijn juist deze onzekerheden die onze vertederende verschillen definiëren. Daarbij, zekerheden definiëren ons als groep, niet als mens.
Zijnde een zonderling onder de zonderlingen als ieder ander, kan ik het niet laten al wat is langs mijn maatlat der opvattingen te leggen. Dit maakt mij a priori een lastige kandidaat. Daarentegen, de nagenoeg geëiste perfecte kandidaat zoals deze in het merendeel van de vacatures staat beschreven, bestaat evenals zekerheid niet. Het gros van de gestelde functieprofielen op een rijtje gezet, lijkt het er zelfs op dat men in al haar monotonie, op eenzelfde soort kandidaat aast.
Dan wordt de arbeidsmarkt wel heel krap. Zou iedere ondernemer vanuit haar of zijn uniciteit, kandidaten selecteren op basis van aandachtig overwogen wensen, zouden de aanmeldingen niet alleen in aantal afnemen, (want wie een dertien-in-een-dozijnprofiel schetst, kan rekenen op een veelvoud van dertien dozijnen aan reacties. Quid pro quo) maar tevens zou dit de kans vergroten dat de juiste mensen ook daadwerkelijk op de juiste plekken belanden. Hoe meer mensen een ’thuis’ vinden, hoe aangenamer het werken wordt. En dankzij deze existentiële opleving zullen ook de werkgevers, al dan niet samen met de bestuursleden en/of aandeelhouders, de champagne kunnen ontkurken en toosten op de stijgende efficiëntie en de almaar groeiende cijfers.
Whoop-de-doo!